Terapia Poznawczo-Behawioralna (CBT)

Adrianna Jakubiec

Psycholog i Psychoterapeutka Poznawczo-Behawioralna

Martyna Jakubiszak

Psycholog i Psychoterapeutka Poznawczo-Behawioralna

Agata Agiejczyk

Psycholog i Psychoterapeutka Poznawczo-Behawioralna

Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna, znana również jako CBT (od ang. Cognitive Behavioral Therapy), jest metodą psychoterapii o skuteczności potwierdzonej w wielu badaniach naukowych. Jest to forma terapii ustrukturyzowanej i najczęściej krótkoterminowej, która koncentruje się na rozwiązaniu konkretnych problemów „tu i teraz”

Wyobraź sobie, że Twoje myśli, emocje i działania to trzy połączone ze sobą naczynia. Gdy napełniasz jedno, zawartość pozostałych również się zmienia. Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) opiera się właśnie na tej zależności – uczy, jak świadomie zarządzać myślami i zachowaniem, aby odzyskać kontrolę nad emocjami.

Fundamentem terapii jest zrozumienie, że to nie same wydarzenia w naszym życiu decydują o tym, jak się czujemy. Kluczowa jest nasza interpretacja tych wydarzeń – czyli myśli, które automatycznie pojawiają się w naszej głowie.

Jak działa terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna działa jak detektywistyczne śledztwo, w którym razem z terapeutą odkrywasz ukryte połączenia między Twoimi myślami a samopoczuciem. Kluczowym narzędziem w tym procesie jest Model ABC, stworzony przez Alberta Ellisa, który pozwala rozłożyć każdą trudną sytuację na czynniki pierwsze.

Oto jak to działa:

  • A – (Activating Event) Zdarzenie Aktywujące: To konkretna sytuacja, która wywołuje Twoją reakcję. Może to być coś zewnętrznego (np. krytyka ze strony szefa, kłótnia z partnerem) lub wewnętrznego (np. bolesne wspomnienie, niepokojąca myśl).

  • B – (Beliefs) Przekonania: To Twoje myśli, interpretacje i oceny na temat zdarzenia (A). To najważniejszy element, ponieważ to właśnie tutaj kryje się źródło Twoich emocji. Przekonania mogą być racjonalne i pomocne, ale często są też irracjonalne i destrukcyjne.

  • C – (Consequences) Konsekwencje: To Twoje reakcje na przekonania (B) – zarówno emocjonalne (np. lęk, złość, smutek), jak i behawioralne (np. unikanie, agresja, płacz) oraz fizjologiczne (np. kołatanie serca, ucisk w żołądku).

Praca terapeutyczna polega na świadomej interwencji na poziomie przekonań. Uczysz się:

  • Identyfikować swoje automatyczne, negatywne myśli.

  • Kwestionować je i sprawdzać ich zgodność z rzeczywistością.

  • Zastępować je bardziej zrównoważonymi, realistycznymi i wspierającymi myślami.

Zmieniając swoje przekonania, bezpośrednio wpływasz na swoje emocje i zachowania. Dzięki temu, nawet gdy sytuacja się nie zmienia, Twoja reakcja na nią staje się zdrowsza i bardziej konstruktywna. Odzyskujesz poczucie wpływu na swoje życie.

Jak przebiega proces terapeutyczny?

Terapia poznawczo-behawioralna to ustrukturyzowany proces, a nie przypadkowa rozmowa. Działa jak precyzyjny plan, który prowadzi Cię od zrozumienia problemu do jego rozwiązania. Proces ten dzieli się na trzy główne etapy.

  • Etap I: Diagnoza i Cel (1-3 sesje)
    Na początku wspólnie z terapeutą tworzycie mapę Twoich trudności. Identyfikujemy problem, analizujecie, jak wpływa na Twoje życie i ustalacie jasny, mierzalny cel terapii. To fundament, na którym budujecie całą dalszą pracę.

  • Etap II: Trening Umiejętności (główna faza terapii)
    To serce całego procesu. Uczysz się konkretnych narzędzi do zarządzania myślami i zachowaniem. Poprzez techniki poznawcze i eksperymenty behawioralne demaskujesz i zmieniasz negatywne schematy myślowe. Kluczowe są tu zadania domowe, które pozwalają Ci ćwiczyć nowe umiejętności w codziennym życiu – to właśnie one napędzają realną zmianę.

  • Etap III: Samodzielność (końcowe sesje)
    Gdy osiągniesz swój cel, skupienie przenosi się na utrwalenie efektów. Wraz z terapeutą tworzycie plan zapobiegania nawrotom, abyś wiedział(a), jak reagować na przyszłe wyzwania. Kończysz terapię nie tylko z rozwiązanym problemem, ale z zestawem narzędzi, które pozwolą Ci dbać o swoje zdrowie psychiczne przez całe życie.

Kluczowe cechy terapii poznawczo-behawioralnej.

Terapia poznawczo-behawioralna wyróżnia się na tle innych nurtów konkretnym, ustrukturyzowanym podejściem. 

  • Skupienie na na „tu i teraz”: Rozwiązujesz aktualne problemy, zamiast skupiać się na przeszłości.

  • Jasny cel: Konkretny, mierzalny cel terapii, do którego dążycie z terapeutą.

  • Struktura i czas: Terapia ma z góry określone ramy i przebiega według sprawdzonego planu.

  • Partnerska współpraca:  Ty jesteś ekspertem od siebie, terapeuta ma za zadanie dostarcza niezbędne narzędzia.

  • Praktyczne umiejętności: Uczysz się konkretnych technik, by stać się swoim własnym terapeutą.

  • Potwierdzenie w nauce: Jej skuteczność opiera się na dowodach z licznych badań naukowych.

Dla kogo i kiedy rekomendowany jest ten rodzaj terapii?

Terapia poznawczo-behawioralna jest szczególnie polecana osobom, które chcą aktywnie pracować nad zmianą i szukają konkretnych, praktycznych rozwiązań.

To skuteczny wybór, jeśli zmagasz się z:

  • Zaburzeniami lękowymi: w tym z lękiem uogólnionym, napadami paniki, fobią społeczną, agorafobią i innymi fobiami specyficznymi.

  • Zaburzeniem obsesyjno-kompulsyjnym (OCD): gdzie pomaga przerwać błędne koło natrętnych myśli i kompulsywnych rytuałów.

  • Depresją: ucząc, jak przełamać spiralę negatywnego myślenia i przywrócić aktywność oraz przyjemność z życia.

  • Zespołem stresu pourazowego (PTSD): pomagając w bezpieczny sposób przetworzyć traumatyczne wspomnienia i odzyskać poczucie bezpieczeństwa.

  • Zaburzeniami odżywiania: takimi jak anoreksja, bulimia czy napadowe objadanie się.

  • Problemami ze snem: szczególnie w przypadku bezsenności, gdzie uczy zdrowych nawyków i pomaga wyciszyć gonitwę myśli przed snem.

  • ADHD: dostarczając narzędzi do lepszej organizacji, planowania i radzenia sobie z prokrastynacją.

Terapia CBT jest również wartościowym wsparciem dla osób, które doświadczają problemów w relacjach, niskiej samooceny, trudności z radzeniem sobie ze stresem czy przewlekłym bólem. Jeśli czujesz, że utknąłeś w negatywnych wzorcach myślenia i zachowania, a jednocześnie jesteś gotów do aktywnej pracy nad zmianą – terapia poznawczo-behawioralna może być idealnym rozwiązaniem dla Ciebie.

Jak mierzone są postępy w CBT?

Postępy monitoruje się poprzez cele terapii, krótkie kwestionariusze objawów, skalowanie nasilenia trudności oraz regularne podsumowania na sesjach i w „zadaniach domowych”

Ile trwa cały terapii w nurcie poznawczo behawioralnym CBT?

Zwykle ma charakter krótkoterminowy i obejmuje serię kilkunastu sesji; długość zależy od rodzaju trudności, celów terapii i tempa pracy.

Czym różni się CBT od terapii psychodynamicznej?

CBT jest bardziej ustrukturyzowana, celowana i zadaniowa; psychodynamika częściej eksploruje nieświadome wzorce oraz przeszłe relacje w dłuższym horyzoncie.

Nie odkładaj swojego spokoju na później. Umów się na pierwszą konsultację i sprawdź, jak możemy Ci pomóc odzyskać kontrolę nad swoim życiem.

Umów się na wizytę